Birazoku

Monşerlerin tarihi, Türkiye’nin bütün dünyada parmakla gösterilen diplomasi geleneğinin tarihidir aynı zamanda.

“Tüm olumsuzluklara karşın umudumu ve iyimserliğimi hiç yitirmiyorum. Atatürk mucizesini gerçekleştiren bu ülke ve topraklar hiç beklenmedik anlarda yeni mucizeler yaratabilir. Bir bakarsınız bahar gelmiş, demokrasi ve hukuk çiçekleri açmıştır. Bir bakarsınız, bilime dayanan akılcı bir ekonomik politikayı, krizleri aşma deneyimlerimiz ve girişimcilik ruhumuzla birleştirmiş ve ekonomide düzlüğe çıkmışız. Bir bakarsınız, diplomasi geleneğimizle bölgemizdeki yangınların sönmesine ve istikrara katkı vermiş, Avrupa Birliği’ne üyelik yolunda yeni bir sayfa açmışız.”

Yalova’nın Güney köyünde başlayıp yolu Siirt’e, Diyarbakır’a düşen bir hayat… TED Koleji’nde yatılı yıllar, şairlerle paylaşılan Mülkiye sıraları… Cep delik cepken delik bir şair mi olacak, Diyarbakır’da falcı Gürcü Bacı’nın görüp de söylediği “Monşer” geleceğe mi koşacak? Diplomasi kariyerini seçiyor Volkan Vural ve o andan sonra tarihin yazıldığı en kritik anlara tanıklık ediyor. Seul’den Moskova’ya, Tahran’dan New York’a kentler; büyükelçilik, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, NATO, Başbakanlık Başdanışmanlığı kariyeri; Turgut Özal’dan Tansu Çiller’e, Bülent Ecevit’ten Süleyman Demirel’e siyasetçiler ve bürokratlar…

Volkan Vural’ın yaşamöyküsü bireysel olanla toplumsal olanın kesiştiği yerde, Türkiye’nin politik ve diplomatik tarihini içeriyor. Yakın tarihi merak eden okurlar, diplomasi tarihini ve sanatını öğrenmek isteyen öğrenciler ve meslek profesyonelleri için bir başucu kitabı.

İçindekiler
Başlarken ………………………………………………………………………………….. 19
01 /Annen öldü dediler ……………………………………………………………. 24
Babamla yolculuk………………………………………………………………… 26
Doğum yerim………………………………………………………………………. 27
Annemin ailesi…………………………………………………………………….. 27
Kuran kursu ………………………………………………………………………… 28
Siirt’e geliş …………………………………………………………………………… 29
İsmail Fakirullah’ın türbesi………………………………………………….. 29
Amcam Hasan Vural……………………………………………………………. 30
“Monşer” Mehmet Ali Yıldırım Bey…………………………………….. 31
Arkadaşım Molla Burhan…………………………………………………….. 32
Kadınların sevgisi………………………………………………………………… 32
Molla Çortu …………………………………………………………………………. 33
Siirt’te bir yıl………………………………………………………………………… 33
İstanbul’a yolculuk………………………………………………………………. 33
Kısmet Ankara …………………………………………………………………….. 34
02/Babam Ahmet Vural……………………………………………………………. 38
Hayatıma Vesime Hanım giriyor…………………………………………. 39
Yatılı öğrenciliğe veda ………………………………………………………… 40
Kurmaylık ve Kore görevinden vazgeçiş……………………………… 41
Sevinç ve hüzün bir arada……………………………………………………. 42
Mezuniyet töreni …………………………………………………………………. 43
Askerliğe veda ……………………………………………………………………. 44
Avukat Ahmet Vural ………………………………………………………….. 44
03/Ankara Koleji ve Mülkiye arasında edebiyat…………………….. 48
Şiire giriş ……………………………………………………………………………… 50
Üniversite seçimi …………………………………………………………………. 50
Mülkiye günleri …………………………………………………………………… 52
Bizim evde gösteri……………………………………………………………….. 53
Şiir yolculuğu sürüyor ………………………………………………………… 54
Cemal Süreya’yla dostluk ……………………………………………………. 54
İsmet Özel’e şiire devam etmesini salık veriyorum……………… 55
04/Dışişleri Bakanlığı-ilk yıllar……………………………………………….. 60
Sınav günü ………………………………………………………………………….. 61
NATO’dan sürgün ……………………………………………………………… 62
Hariciye’den Sami ………………………………………………………………. 64
Suadiye Plajı’nda bir dost: Aydın Emeç ………………………………. 64
Fikret’in şarkı defteri …………………………………………………………… 65
Şahsiyetli dış politika…………………………………………………………… 65
Çok farklı bir devlet dairesi …………………………………………………. 66
Diplomatların rol modeli: Kamuran Gürün ………………………… 66
Tahran’da havyarla tanışıyorum………………………………………….. 67
İlk yıl izlenimi ……………………………………………………………………… 68
Askerlik molası……………………………………………………………………. 69
Tercümanlık sırrı …………………………………………………………………. 70
Yeniden İktisat Dairesi ……………………………………………………….. 70
Skaçkov ile yolculuk ……………………………………………………………. 71
Bükreş’te çiçek yok!……………………………………………………………… 72
İktisat Dairesi’nin havası …………………………………………………….. 73
05/İlk göz ağrısı: Güney Kore………………………………………………….. 78
Heyecanlı gidiş ……………………………………………………………………. 79
Seul’e varış ………………………………………………………………………….. 81
İlk izlenimler ve Seul manzarası ………………………………………….. 82
Kisaeng House ……………………………………………………………………. 82
Şanslı Koreliler…………………………………………………………………….. 83
Yoksullukla tanışma…………………………………………………………….. 83
Kore mucizesinin başlangıcı………………………………………………… 84
Değişim içinde bir yaşam…………………………………………………….. 85
Patricia ……………………………………………………………………………….. 86
Amerikan Ordu Pazarı’nda alışveriş ayrıcalığı ……………………. 86
İlk ehliyet ilk araba ……………………………………………………………… 87
Teğmen Ergin Saygun …………………………………………………………. 87
Budist cenazesi ……………………………………………………………………. 88
Seul’e veda ………………………………………………………………………….. 89
06/Hauptbahnhof`tan memlekete bakış………………………………….. 94
Konsolosluğa giriş sınavı ……………………………………………………. 95
Münih’te Tillolular………………………………………………………………. 96
Konsolosluğun anlamı ………………………………………………………… 97
Garda sıla özlemi gidermek ………………………………………………… 98
Solcu avı………………………………………………………………………………. 99
Türk işçilerine övgü …………………………………………………………….. 99
Spor araba yasağı ………………………………………………………………. 100
Kayak yoksa tenis var ……………………………………………………….. 100
Münih’te terör……………………………………………………………………. 100
Hayatım değişiyor …………………………………………………………….. 101
07/Yine ama bu kez farklı bir İktisat Dairesi ………………………… 106
Dışişleri’nin parlak diplomatı Tanşuğ Bleda………………………. 109
GATT ve UNCTAD ile tanışma ………………………………………… 109
“Hava cıva işleri” ………………………………………………………………. 110
Kayınpederle “diplomasi” ………………………………………………… 110
Ankara’da yaşam ………………………………………………………………. 111
Ekose etekli levrek …………………………………………………………….. 112
Golf Kulübü’nde dostluklar……………………………………………….. 112
Babamı kaybettim ……………………………………………………………… 113
Cenevre’de sevinç gözyaşları ……………………………………………. 113
BM Özel Genel Kurulu ………………………………………………………. 114
Batı Grubu’ndan çıkıp 77’ler Grubu’na katılalım mı? ………… 114
Hariciye’nin Noel Babası: İhsan Sabri Çağlayangil…………….. 115
Uluslararası memuriyet……………………………………………………… 117
08/NATO yılları (1976-1982)…………………………………………………… 120
Genel İşler Şubesi ……………………………………………………………… 121
Gazetecilere brifing ……………………………………………………………. 123
Cemre ve Mehmet Ali Birand ……………………………………………. 123
NATO uzatması ………………………………………………………………… 124
NATO Türk Delegasyonu …………………………………………………. 126
İkinci üç yıl ……………………………………………………………………….. 128
09/Yeni bir başlangıç: Ankara günleri (1982-1987) ………………… 134
İktisat Dairesi’ne hızlı giriş ……………………………………………….. 135
İlter Türkmen için konuşma metni…………………………………….. 136
Dışişleri Bakanı’ndan teşekkür ………………………………………….. 137
Daire Başkanlığı ………………………………………………………………… 137
Balkondan diplomat atma …………………………………………………. 138
Askeri yönetimin altında diplomasi: İlter Türkmen ………….. 138
Bakan gezileri…………………………………………………………………….. 139
Meslek hayatında kırılma ………………………………………………….. 139
6 Kasım 1983 Genel Seçimleri…………………………………………….. 140
Önce protokol ……………………………………………………………………. 141
Klasik diplomasinin üstadı: Vahit Halefoğlu……………………… 142
Süper Müsteşar …………………………………………………………………. 142
Üç bavul ……………………………………………………………………………. 143
Sınır aşan sular…………………………………………………………………… 144
Turgut Özal’ın dış gezileri …………………………………………………. 145
Haydut gibi adam …………………………………………………………….. 145
Irak ile ikinci petrol boru hattı……………………………………………. 146
Tanker savaşı……………………………………………………………………… 146
Özal ile hayat …………………………………………………………………….. 150
10/Büyükelçi olarak ilk durak Tahran…………………………………… 156
Göreve başlama …………………………………………………………………. 158
Güney-Kuzey Tahran ……………………………………………………….. 159
Tahran’da terör …………………………………………………………………. 159
İran’da gül bahçesi olmasa da kış bahçesi var …………………… 161
İran’la ilişkiler……………………………………………………………………. 162
Şeytan-i Bozorg ve Şeytan-i Kuçek …………………………………….. 163
Devrim ihracı ……………………………………………………………………. 165
Şah rejimini devirenlerin yol ayrılığı………………………………….. 165
Gazeteci kurtarma operasyonları……………………………………….. 167
Turgut Özal Tahran’da………………………………………………………. 169
Özal’ın görüşmeleri……………………………………………………………. 170
Ayetullah Muntazeri………………………………………………………….. 170
Sadabad Sarayı’nda savaş karargâhı………………………………….. 172
Ali Hamaney’le görüşme …………………………………………………… 173
İran Azerilerinin kimliği…………………………………………………….. 174
İran’ın sanayi kapasitesi…………………………………………………….. 175
İran Ağır Sanayi Bakanı Behzad Nebavi…………………………….. 175
Yağ ve şeker kuponlarıyla dolan camiler …………………………… 176
İran Dışişleri Bakanlığı ………………………………………………………. 176
İran halkının nezaketi………………………………………………………… 178
İran’ın Kürt sorunu ……………………………………………………………. 178
İran’da öğrendiklerim………………………………………………………… 179
Tahran’a veda ……………………………………………………………………. 180
11/Tarih akıyor: Sovyetler Birliği’nden Rusya’ya …………………. 184
Turgut Özal’ın talimatı………………………………………………………. 186
Dışı saray içi harabe …………………………………………………………… 187
“Laleli” Devri…………………………………………………………………….. 189
İkinci Skaçkov vakası…………………………………………………………. 190
Rus Ekonomist Leonid Abalkin’in teorisi…………………………… 191
Moskova’da bir şair……………………………………………………………. 192
Viyana Büyükelçiler Toplantısı………………………………………….. 193
Moğolistan…………………………………………………………………………. 194
Cumhuriyetleri ziyaretler ………………………………………………….. 195
Etnik lokantalarla gelen özel teşebbüs ……………………………….. 198
Televizyonda “Rusça danışmak”……………………………………….. 200
Türk müteahhitleri UPDK’ya karşı…………………………………….. 201
Alman Büyükelçinin sitemi ………………………………………………. 204
İş insanları Moskova’da……………………………………………………… 206
Güneş Taner’e yapılan özel karşılama ……………………………….. 207
Bir Ermenistan hikâyesi……………………………………………………… 208
Ermenistan esnafıyla tanışma…………………………………………….. 211
Hovannisyan ile görüşme ………………………………………………….. 211
Gerçekçi bir siyaset adamı: Cumhurbaşkanı Ter Petrosyan.. 212
Alican Sınır Kapısı……………………………………………………………… 213
Ermenistan’ın Vatikan’ı: Eçmiyazin …………………………………… 214
Moskova’nın siyasi iklimi ………………………………………………….. 214
KGB Başkanı Kryuçkov ile görüşme ………………………………….. 215
Müsteşarlık ruleti ………………………………………………………………. 216
Stalin’in yatı……………………………………………………………………….. 218
Turgut Özal Moskova’da …………………………………………………… 218
Ağustos 1991 darbe girişimi ………………………………………………. 219
Darbe günü………………………………………………………………………… 220
Darbe sonrası …………………………………………………………………….. 221
Büyük dağılış …………………………………………………………………….. 222
Haydar Aliyev’le kriz yaratan görüşme …………………………….. 222
Moskova’da Türk gazeteciler …………………………………………….. 224
İdealist Gorbaçov……………………………………………………………….. 225
Karadeniz Ekonomik İşbirliği…………………………………………….. 228
Cumhuriyetleri tanıma ve Ermenistan sorunu…………………… 229
Yeni bir dönem: Bağımsız cumhuriyetlerle ilişkiler……………. 230
Demirel Moskova’da …………………………………………………………. 233
Rusya’dan dönüş……………………………………………………………….. 233
Türk-Rus ilişkilerinin özü ………………………………………………….. 235
12/1993-1995 türbülansı………………………………………………………….. 242
Turgut Özal’ın vefatı………………………………………………………….. 244
Siyasette deprem ……………………………………………………………….. 244
“Zoraki danışman”…………………………………………………………….. 245
Başbakan başdanışmanlığı…………………………………………………. 247
Çiller’in projeleri………………………………………………………………… 249
Amerikalı danışmanlar………………………………………………………. 250
Çiller’in özel kalemi …………………………………………………………… 250
Tansu Çiller’in ilk yurtdışı gezisi: Rusya Federasyonu………. 251
Moğol istilası……………………………………………………………………… 252
Dış geziler………………………………………………………………………….. 252
Çiller Almanya’da ……………………………………………………………… 253
Olimpiyat macerası ……………………………………………………………. 254
Çiller’in ABD ziyareti ………………………………………………………… 257
Blair House’da tatsızlık ……………………………………………………… 260
NATO Zirvesi ……………………………………………………………………. 261
Saraybosna’yı ziyaret ………………………………………………………… 262
Çiller’in Eli Wiesel Vakfı’nın galası için ABD’yi ziyareti ……. 263
Barış Ödülü töreni için Paris ziyareti ………………………………… 264
Çiller’in Fransa’yı ziyareti …………………………………………………. 264
Ortadoğu ve Kuzey Afrika Ülkeleri Ekonomik Zirvesi ……… 265
Kaddafi için arabuluculuk ………………………………………………… 265
İsrail’i ziyaret fırtınası………………………………………………………… 266
MOSSAD’la görüşme…………………………………………………………. 268
Ziyaretin Filistin dengesi……………………………………………………. 268
“Vaat edilmiş topraklar” ……………………………………………………. 269
Şimon Peres’le kahvaltı ……………………………………………………… 269
Türk Yahudileri …………………………………………………………………. 270
Mısır ziyareti ……………………………………………………………………… 270
AB ile Gümrük Birliği………………………………………………………… 271
Bask Modeli……………………………………………………………………….. 272
Özel görevler……………………………………………………………………… 273
Hafız Esad’la görüşme……………………………………………………….. 273
Rauf Denktaş ile görüşme …………………………………………………. 275
Sabahları Ertuğrul Özkök’ün telefonuyla uyanmak…………… 277
Çiller’in işkenceyle tanışması …………………………………………….. 278
Başbakan Çiller’in Azerbaycan ziyareti……………………………… 279
Başbakan Çiller’in ikinci ABD ziyareti……………………………….. 279
Çiller’in dış politikası…………………………………………………………. 280
Çiller’in zor günleri……………………………………………………………. 281
Siyasetçilerin işine karışılmaz…………………………………………….. 283
Müsteşarlık krizi………………………………………………………………… 285
Hayale veda……………………………………………………………………….. 288
Sorularla dolu bir dönem kapanıyor …………………………………. 289
13/Almanya, Alamanya………………………………………………………….. 294
Büyükelçi mi, genel vali mi?………………………………………………. 295
Helmut Kohl: AB’nin Türkiye’yi sindirebilmesi zor ………….. 297
Mevlüde Genç …………………………………………………………………… 298
Almanya ve PKK……………………………………………………………….. 298
İşittiğim azar ……………………………………………………………………… 298
Almanya ve Avrupa Birliği ……………………………………………….. 300
Bonn Büyükelçiliği …………………………………………………………….. 301
Almanya bir derya …………………………………………………………….. 302
Alparslan Türkeş beni şaşırtıyor………………………………………… 304
İki farklı Süleyman Demirel……………………………………………….. 305
Recep Tayyip Erdoğan’la ilk karşılaşma…………………………….. 307
Yaşar Kemal’i yalnız bırakmadım ……………………………………… 308
Atatürk Salonu’nda duygusal bir konuşma……………………….. 310
Yine Alman protestosu………………………………………………………. 311
Almanya’da dinsel örgütlenmeler……………………………………… 312
Türkiye siyasetinin Almanya ilgisi…………………………………….. 313
Almanya’da Türk medyası ………………………………………………… 313
Porsche merakı…………………………………………………………………… 314
Başbakan Mesut Yılmaz’ın Almanya ziyareti…………………….. 315
Türk-Alman ilişkilerinin özü……………………………………………… 316
Almanya’ya erken veda……………………………………………………… 318
14/New York (1998-2000)………………………………………………………… 330
Ertegünlerle dostluk ………………………………………………………….. 334
Mesut Yılmaz ve İsmail Cem’le ilk BM Genel Kurulu………… 337
Yoko Ono ile barış mitingi …………………………………………………. 337
New York Times gazetesi…………………………………………………… 338
Öcalan’ın yakalanması……………………………………………………….. 338
Sergey Lavrov’la tütün dostluğu ……………………………………….. 339
İsmail Cem’in yazarlığı………………………………………………………. 340
Gülperi’nin New York seferleri………………………………………….. 341
BM sisteminin reformu………………………………………………………. 342
Beklenmeyen teklif…………………………………………………………….. 343
15/Avrupa Birliği Genel Sekreterliği (2000-2003)………………….. 350
Kuruluş sancıları ………………………………………………………………. 352
Web sitesi…………………………………………………………………………… 356
İlk Ulusal Program ……………………………………………………………. 356
Ulusal Program’ın siyasi kriterler bölümü…………………………. 357
Bir başka ulusal program …………………………………………………… 359
Kemal Derviş’in gelişi………………………………………………………… 360
Reform süreci…………………………………………………………………….. 361
Anayasa değişiklikleri ……………………………………………………….. 363
Medeni Kanun ………………………………………………………………….. 364
Uyum Paketleri………………………………………………………………….. 364
Dışişleri, Adalet ve İçişleri Bakanlıklarının desteği ……………. 365
Sıra dışı bir siyasetçi: Mesut Yılmaz …………………………………… 365
Berna Yılmaz ……………………………………………………………………… 365
Bülent Ecevit: Bürokratlara karşı nazik,
siyasetçilere karşı sert …………………………………………………… 366
Genel Sekreterlik’ten ayrılış dönemi ………………………………….. 367
Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarı……………………………………. 368
Kopenhag Zirvesi ………………………………………………………………. 371
Kıbrıs sorunu……………………………………………………………………… 373
16/Akdeniz ülkesinde sorunsuz diplomasi: Madrid …………….. 380
Onarım işleri ……………………………………………………………………… 384
İspanya’da yaşam………………………………………………………………. 385
Formentor Forumu…………………………………………………………….. 386
Andorra Prensliği………………………………………………………………. 387
İspanya’da terör…………………………………………………………………. 387
Medeniyetler İttifakı ………………………………………………………….. 388
Kraliçe Sofia……………………………………………………………………….. 389
Erdoğan’ın İspanya ziyareti……………………………………………….. 390
Diplomaside dakikalar bile önemlidir ……………………………….. 390
Annan Planı……………………………………………………………………….. 391
Zirvede uzlaşı…………………………………………………………………….. 392
Bir garip olay……………………………………………………………………… 393
İspanya’nın birliği ve terör…………………………………………………. 394
Ispanya’da son günler ……………………………………………………….. 395
Madrid’de Deniz Baykal’la sinema keyfi……………………………. 396
Sonsöz/Bir Diplomatın Gözünden Dün, Bugün ve Gelecek……. 403
Şiirli günlerden geriye kalanlar ………………………………………………. 411
Dizin……………………………………………………………………………………….. 421

Başlarken

Kitabın kapağında gördüğünüz “Olağanüstü ve Tam Yetkili” ifadesi, diplomasi mesleğini yakından izleyen insanların bileceği gibi, cumhurbaşkanları tarafından yurtdışına atanan büyükelçilerin muhataplarına sunduğu “Güven Mektubu”ndaki sözcüklerdir. Aynı sözcükler pek çok ülke adına sunulan güven mektuplarında da kullanılır. Bunun kişilerle ilgisi yoktur. 18 ve 19. yüzyıllar için belki doğru sayılabilecek bu ifadeler, 20. yüzyıldan itibaren geçerliliğini büyük ölçüde yitirdi. Diplomasi artık sadece diplomatların uğraş alanı değildir. Devlet ve hükümet başkanları, dışişleri bakanları ve onların da ötesinde çok geniş bir çerçeveye yayılan diplomasi etkinlikleri yaygınlaştı. “Telefon diplomasisi, arka kapı diplomasisi” gibi kavramlar hayata geçti. İletişim teknolojisindeki dramatik gelişmeler, sosyal medyanın yaşamımıza girmesi büyükelçilerin işlevlerini de büyük ölçüde aşındırdı. Günümüz koşullarında büyükelçilerin “olağanüstü ve tam yetkili” kişiler olduğunu düşünmek bile hayal gücünü çok zorlar. Buna rağmen büyükelçilerin işlevleri, ne kadar kısıtlanmış olursa olsun göz ardı edilemez, vazgeçilmez bir görev olarak kalır. Osmanlı İmparatorluğu’ndan başlayarak Cumhuriyet ile devam eden Türk diplomasi geleneği hakkında övgü dolu tanımlamalar yapıldığı doğrudur. “En büyük diplomasi okullarından biri” olduğu söylenir. Bu yargıyı haklı çıkaracak bazı tarihi olgular olduğu kuşkusuzdur. Cumhuriyet’in temel taşı Lozan Barış Antlaşması ve Montrö Sözleşmesi büyük bir diplomasi olgusudur. Türkiye’yi İkinci Dünya Savaşı’nın dışında tutabilmek için verilen diplomasi mücadelesi ancak sağlam bir diplomasi okulunun var lığıyla açıklanabilir. Ancak bu değerlendirmeleri referans alarak bugüne gönderme yapmak vahim bir yanılgı olur. Diplomasinin değeri, siyasi otoriteyi etkileme gücüne ve karar alma süreçlerindeki ağırlığına bağlıdır. Siyasi otoritenin tek başına aldığı kararları uygulayan ya da alınan kararları etkileme ve biçimlendirme gücünden yoksun kurumlardan diplomasi okulu çıkmaz. Ülkemizin izlediği dış politikayla her zaman aynı görüşte olamadım. Bana göre iki temel hastalığımız pek çok defa kendini gösterdi. Birincisi hamaset ve kendi kendimize propaganda yapma alışkanlığımız; ikincisi ise iç politika gerekçeleriyle yürütülen dış politika. Hiç kuşkusuz iç ve dış politika birbirlerini tamamlayan bir bütündür. Ancak aralarında çok kritik farklar vardır. İç politikada keskin dönüşler, zikzaklar olabilir. Bunların siyasi ve ekonomik faturaları topluma çıkar. Dış politikada ise güven ve süreklilik önem taşır. Keskin dönüşler, sağa sola yalpalamalar güveni sarsar. Savaşın adını barış olarak değiştirmekle, barış derken savaşa girişmekle gerçekler değişmez. İnandırıcılığınız ve samimiyetiniz sorgulanır. Dış politika hatalarının telafisi iç politika hatalarına göre çok daha zor ve bedeli ağırdır. Kalıcı etkileri vardır. Bu nedenle, birbirinden tamamen ayrılmaları mümkün olmamakla birlikte dış politika söylemleri ve uygulamaları daha büyük özen ve tutarlılık gerektirir. Unutmamak gerekir ki, dış politikanın kendine özgü kuralları, dili ve davranış biçimi vardır. Benzer ve belki aynı okullardan mezun olup aynı tarihlerde Dışişleri Bakanlığı’na girmiş diplomatlarımız arasında büyük farklılıklar olması, insan tabiatı açısından doğal kabul edilmelidir. Ortalama olarak bakıldığında Dışişleri Bakanlığı kadrolarının ülkemizin kamu kurumları arasında nitelik ve liyakat bakımından önlerde geldiğini söylemek mümkündür. Ancak asıl belirleyici olan dış politikanın yürütülmesinde etkin kişilerin kimliği, bilgisi, becerisi ve sağduyusudur. Yıldızların olmadığı bir takımın başarısı zordur. Dışişleri Bakanlığı bu yıldızları yetiştirdiği gibi, daha alt kümelerde oynayacak oyuncuları da bünyesinde barındırır. Türk diplomasisinin yıldızlarının giderek azaldığını ve Dışişleri Bakanlığı’nın sıradanlaştığını görmekten kaygı duyuyorum. Ülkemizde aydın orta sınıfın, ekonomik krizlerin etkisiyle yoksullaşmasının Dışişleri Bakanlığı’nı en önemli kaynaktan yoksun bırakacağı korkusunu taşıyorum. Bunun yerine liyakat ilkesi göz ardı edilerek oluşturulan kadrolardan, ülkemizin güvenliği ve ulusal çıkarları bakımından endişe duyuyorum. 1964 yılında girdiğim Dışişleri memuriyetinden 2006 yılı sonunda ayrıldım. İki yıllık askerliği çıkarırsanız tam 40 yıl fiilen diplomat olarak görev yaptım. Bu 40 yılın altısını, Dışişleri’nden izinli olarak NATO Uluslararası Sekretaryası’nın Siyasi İşler Bölümü’nde geçirdim. 1986 yılından 2006 yılı sonuna kadar büyükelçi unvanı taşıdım. Elbette çok şeye tanıklık ettim, bazen de olayların aktörü rolünü üstlendim. Diplomasi alanındaki anılarımı yazmaya hiç niyetim yoktu. Çünkü meslek hayatımda hiç özel not ya da günlük tutmamıştım. Dışişleri Bakanlığı’na gönderdiğim, kendi kalemimden çıkanlar dahil hiçbir resmi evrakı eve taşımamıştım. Elimde hazır notlar olmadan anı yazmak riskli ve yanıltıcı olabilirdi. Sevgili arkadaşım, değerli gazeteci Sedat Ergin, anılarımı yazmam konusunda inanılmaz bir baskı uyguladı. Sürekli aralıklarla hatırlatmalarda bulundu. Israrlarına direnince önce bir nehir söyleşi önerisini ortaya attı. Bunun için de çok değerli bir akademisyen dostumuz söyleşi yapma işini üstlendi. Tam bu öneriye olumlu cevap vermişken kendimi yazı masasında buldum. Okuyacağınız kitap bu şekilde ortaya çıktı. Belleğimde kalanları yazmaya başladım. Sedat’ın tarihler konusundaki ısrarlarına dayanamayarak eşim Gülperi fazla eşyalarımızın bulunduğu depoya gitti. Bize ait konteynerin içinden, özellikle Türk basınında hakkımda çıkmış haber ve yorumların kupürlerinin olduğu çok sayıda kalın dosya ve fotoğraf çıktı. Bu gazete kesitleri sayesinde pek çok olayı tarihleriyle belirlemem mümkün oldu. Ayrıca belleğim de tazelendi. Meğer ne kadar çok tartışılmış, haber konusu olmuşum. Sedat Ergin’in bana yüklediği görevi yerine getirme çabama rağmen çok eksiklikler ve yanlışlıklar olabileceğini şimdiden kabul ediyor ve tüm sorumluluğu üzerime alıyorum.

Giriştiğim bu yazım deneyiminde eşim Gülperi en büyük yardımcım oldu. Gönüllü olarak evin editörü rolünü üstlendi. Benim hatırlamadıklarımı o hatırlattı. Eleştirilerini bazen acımasızca dile getirmekten çekinmedi. Bu kitapta benim kadar onun da emeği olduğunu söylersem hiç abartmış olmam. Siyam kedilerimiz Mix ve Faron’un yazı masamın ve bilgisayarımın üstünde yardıma hazır bir şekilde durmaları da çalışmama yardımcı oldu! Kitabın başlarında aileme ayırdığım sayfalar, biraz da “toplum dışında” olduğu sanılan diplomatların hangi çevrelerden geldiğine dair ipuçları vermek içindir. Bu tekil bir örnek değil. Türk diplomatlarının büyük çoğunluğu Cumhuriyet’in sağladığı olanaklarla okumuş, kıt kaynaklarına rağmen çocuklarının eğitimine özen gösteren orta sınıf ailelerin bireyleridir. Çok değil, 10-15 yıl önce, “Bugün aynı mesleği seçer miydiniz” sorusuna hep olumlu cevap verirdim. Şimdi emin değilim. Böyle bir duygu içinde bulunmak bile canımı acıtıyor. Umarım koşullar değişir. Türkiye, laik, hukukun üstünlüğüne dayanan gerçek demokrasiye ve erkler ayrılığını sağlayan bir yönetim biçimine kavuşur. Ancak böyle bir yapıda Türk diplomasisi yeniden yörüngesine oturabilir. İdeolojik takıntılardan uzak, hamasetten ve dinci söylemlerden arındırılmış, gerçekçi ve sadece ülke çıkarlarını gözeten bir dış politikanın aracı olarak varlığını sürdürebilir.

…