Birazoku

Kafamdaki romanı yazmak için işimden ve oğlumdan vakit ayıramıyorum, ama üzüldüğüm de yok. Bu koşullarda vaktim olsa da istediğim gibi yazacağımı sanmıyorum. Köyde, sessizlikte, üstünde dura dura çalışmaya alışmış biri için İstanbul çok hareketli; ama buna da alışacağımı, bu koşullarda yazacağım zamanın geleceğini sanıyorum.

Yazmadığım için ne devleti ne de yayımcıları suçluyorum. Bunda bir suç varsa doğrudan benim suçum bu.Yusuf Atılgan gibi bir bakıma “saklı” bir yazarın ardında bıraktığı notlar her zaman heyecan vericidir. Atılgan’ın “Eşek Sırtındaki Saksağan” adlı bir roman yazdığı, sonra da o metni yok ettiği biliniyordu. Elinizdeki kitap, bu romanın yazarın sandığında bulunan giriş bölümüyle birlikte elyazılarından derlenen notlarını, şiirlerini, dergilerde kalmış kısa öykülerini ve yaptığı çevirilerden örnekleri içeriyor.

İçindekiler

Yusuf Atılgan’dan Kalanlar …………………………………………13
I. BÖLÜM: KİTAPLARINA GİRMEMİŞ YAZI, ŞİİR VE
NOTLARI
1. Eşek Sırtındaki Saksağan ……………………………………17
“Eşek Sırtındaki Saksağan” Üzerine Murat
Belge’nin Notu ……………………………………………….36
2. İlerlemeyen Bir İlerleyen Roman’dan
Enis Batur ile ………………………………………………….44
3. Sıradan Bir Gün ……………………………………………….69
4. Altmış Yaş İzlenimleri ……………………………………….72
5. Yusuf Atılgan, Oğlu Mehmet Hamdi’yi Anlatıyor ….74
6. Manisa ……………………………………………………………75
7. Köşeler, Yerler ………………………………………………….78
8. Istranca …………………………………………………………..81
9. Kavga ……………………………………………………………..83
10. Çırak …………………………………………………………….85
11. Köpekler ……………………………………………………….87
12. Arılar ……………………………………………………………89
13. Avcı ………………………………………………………………91
14. Akkuş’un Ölümü ……………………………………………94
15. Oğuz Atay İçin ……………………………………………….96
16. Piyes …………………………………………………………….97
17. Elyazısı notlar ………………………………………………104
18. Şarkı I …………………………………………………………122
19. Şarkı II ………………………………………………………..123
20. Şarkı III ……………………………………………………….124
21. Ninni: 1979 ………………………………………………….125
22. Tinton Bahri’nin Mezartaşı İçin ……………………….126
23. Kara Memet’in Mezartaşı İçin …………………………127
24. Kıllı …………………………………………………………….128
25. Ölü Su ………………………………………………………..130
II. BÖLÜM: SÖYLEŞİLERİ, SORUŞTURMA YANITLARI
1. Yunus Nadi Roman Mükâfatı İkincisi …………………133
2. Yusuf Atılgan Anlatıyor ……………………………………136
3. Varlık Soruşturması, 1960 ………………………………..142
4. Varlık Soruşturması, 1961 ………………………………..144
5. Anayurt Oteli İçin Yusuf Atılgan’a Sorular ………….146
6. Yusuf Atılgan’la Konuşma ………………………………..149
7. Anayurt Oteli’nin Yazarı Yusuf Atılgan: İnsan,
Hayat ve Roman ……………………………………………151
8. Aylaklık En Zor İş Ona Göre …………………………….155
9. Yusuf Atılgan: “Sevgi Yazdıklarımın Temel
Eksenidir.” …………………………………………………….161
10. Son Konuşma ……………………………………………….164
III. BÖLÜM: TOKADLI KÂNÎ SAN’AT, ŞAHSİYET VE
PSİKOLOJİSİ
Önsöz ………………………………………………………………169
Hayatı ………………………………………………………………173
Kâninin Eserleri …………………………………………………177
San’atı ve Şahsiyeti …………………………………………….179
Kâninin Şahsiyet ve Psikolojisinin Unsurları ……………195
Kânide Rindlik …………………………………………………..200
Kâninin Şahsiyeti, Psikolojik Portresi …………………….216
IV. BÖLÜM: ÇEVİRİLERİNDEN ÖRNEKLER
1. Faulkner’ı Çevirmek ………………………………………..221
2. Güzellik ve Vuzuh Culture and Anarchy’den
Matthew Arnold ……………………………………………225
3. Kierkegaard’dan ……………………………………………..245

Yusuf Atılgan’dan Kalanlar

Edebiyatımızın unutulmaz yazarı Yusuf Atılgan, elinizdeki kitabın kimi metinlerinde kendisinin de söylediği gibi, “zor” yazanlardandı. Çoğu kez okumayı yazmaya tercih ettiğini belirtmiştir. O nedenle bugün bu dev yazarın pek az kitabını okuyabiliyoruz. Atılgan, 60’lı yılların başında “Eşek Sırtındaki Saksağan” adını verdiği bir romana başlar. Epey yol aldıktan sonra, yazdığı metni yok eder. Ama nice sonra bu metnin on sayfalık ilk bölümü elyazılarının arasından çıkar. “Eşek Sırtındaki Saksağan” metnini Murat Belge’nin değerlendirmesiyle birlikte okuyacaksınız bu kitapta.

Siz Rahat Yaşayasınız Diye’de, Yusuf Atılgan’ın dergilerde kalmış kısa öykülerinden anı parçalarına, elyazılarından derlenmiş notlardan çeviri örneklerine ve kendisiyle yapılmış söyleşilere kadar, “onun elinden çıkmış” tüm metinlere yer vermeye çalıştık. Bunu yaparken, yazarın imlasını koruduk, okurlarının, edebiyat tarihçilerinin ve şiirlerinden Yusuf Atılgan’ı daha yakından tanımak isteyenlerin yararlanacağı bu kitap böyle oluştu. İyi okumalar.

I. BÖLÜM
Kitaplarına girmemiş yazı,
şiir ve notları

1.
Eşek Sırtındaki Saksağan

Ali:

Bacaklarımı kıpırdatamayacağımı biliyormuş gibi ön ayaklarıyla başını kaşımasındaki saygısızca rahatlığa, vurdumduymazlığa tutuluyorum en çok. Bağırsam? Annem arkamda uyuyor; kalkıp gelecek. Ama yüzüne takıverdiği bir yarı gülümsemenin ardına gizlenmeğe uğraşan o bakış olacak gözlerinde. Daha uyanmamış gözler. Yorgun. “Bir sinek yüzünden mi uyandırdın beni? Bu sinek yüzünden mi?..” demez; gider sineği öldürür ya da kovar. Kırışık, uzun, pembe gömleği içindeki etinin bana, benim varlığıma canlı bir sitem gibi kabardığı bir yürüyüşle, ben olmasaydım, ölüverseydim bu sıkıcı yaşamının nasıl değişeceğini bağıran bir yürüyüşle gelir, tekerlekli koltuğumun yanına oturur; komşu kocakarıların gençliğini bir kötürüm oğlan uğruna harcamasına acındıklarında yüzüne yayılan o gülmesiz hoşnutlukla elini saçlarımın arasına sokup başımı kaşır belki. Eskiden kaşırdı. Şehirdeki evimizde çoğu babamın, “Yeter artık Fatma”larıyla kesilen, gövdemde yitik duyarlık salt başımda toplanmışçasına duyduğum uzun kaşımalardı onlar. Şimdi yok. “Büyüdün artık, on dördüne bastın,” diyor. Babamın ölümünden sonra bu köye geleli, bir yıldır büyümeyi öğrendim.

Sinek hep orada sol ayağımın başparmağı ucunda duruyor. Beni hiçe sayan bir saygısızlıkla kaşınıyor. Ben görmediğim sineklerden korkarım. Gözlerimi kaparsam üstüme üşüşüp o korkunç hortumlarıyla bütün kanımı emebilirler. Evdeki kadınlarla çocukların öğle uykusuna yatıştıkları bu mayıs sonu sıcağında bile koltuğum çarşafla örtülü. Olur da uyurum korkusuyla; bir de… (Ayaklarımın açıkta kaldığını sabahtan beri neden görmedi? Bağırmadım; kendiliğinden görsün diyordum. İki türlü bağırdığımı, yalnız kendim için bir şey isteyeceğimde sesimin, onların, “Bir su verir misin bana?” dediklerindeki gibi yumuşadığını; oysa oturağımı dökmeleri gerektiğinde daha dik, daha bir direnerek bağırdığımı anlamıyorlar; her bağırışımda aynı tedirginlikle ürperiyorlar. Artık sık sık bağırmıyorum. Bağırsaydım şimdi ayaklarım örtülü olurdu. Koltuğumu pencerenin önüne iterlerdi. Camı silerken çektiler beni buraya; bıraktılar. Yemeğimi yedirirken bile fark etmedi. Yatıştılar. Yengem odadan çıkınca, sıcak sessizlikte ayağımdaki sineği görünceye dek köşede uyuyan iki çocuğa, incir ağacının yapraklarına baktım durdum. Oysa ağacın altına serili hasıra uzandığını bildiğim yengemin, gene sağ bacağını dizinden büküp bükmediğini merak ediyordum. Koltuğumu az ileri itmiş olsalardı görecektim; biriki adım ileri.) … bir de yanıma yaklaşan herkesin kaçamak bakışları, ben büyüyünce başka bir yerimin de benimle birlik büyüyüp büyümediğini görmek istercesine kalçalarıma doğru bakmalarını önlemek için örttürüyorum üstüme çarşafı. Yengemin Nurhan, gözleri kedi gözü gibi parlak, kimi, çarşafı aralarken bağırırım. Koşup saçlarıma vururlar.

…