Birazoku

Kadınların, kendi lehlerine hareket etmeyen sağ partilere neden oy verdikleri ve hatta zaman zaman oy vermenin ötesine geçerek bu partilere neden bizzat katıldıkları, hem merak uyandırmış hem de araştırma konusu olmuştur. Nur Sinem Kourou, bu merakın peşine düşerek Türkiye örneğinde kadınların AKP ile olan ilişkilerini inceliyor. Bilhassa AKP Kadın Kollarının faaliyetleri ve işleyişinin yanı sıra, seçmen düzeyindeki kadınların saiklerini de mercek altına alıyor. Bunu yaparken İstanbul’da yürüttüğü saha çalışmasından yararlanıyor. Bu saha çalışmasında Kourou, AKP Kadın Kolları ile birlikte sokak sokak, ev ev, kapı kapı geziyor; iç işleyişlerine dair yerinde gözlemler yapıyor; kadın seçmenin gerekçelerini dinliyor. Kadınların Recep Tayyip Erdoğan’a bakış açılarını serimlerken, parti yerine Erdoğan’ı takip ettiklerinin de altını çiziyor. AKP, Kadınları Nasıl Kazanıyor çelişkili görünen bir durumun tahlilini sunuyor, sağ siyasette kadınların “görünmez” olarak nasıl hayatta kalabildiklerini çözümlüyor.

“AKP kadınların siyasallaşmasını mümkün kılarken bunu geleneksel cinsiyet normlarına, siyasetin ve toplumun ataerkil doğasına dokunmadan ve hatta bunları daha derinleştirerek ve kadın-erkek arasındaki geleneksel ilişkinin değişmesine de müsaade etmeden yapıyor. Bu sebeple de AKP’de kadınlaşma, literatürün ‘kadınların siyasete sayısal katılımı kadınlar lehine etkin birtakım değişiklikler getirir’ çıkarımından farklı bir örnek olarak ortaya çıkıyor.”

İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR………………………………………………………………………………………………………………………………..7
GİRİŞ…………………………………………………………………………………………………………………………………………11
Kadınların sağ partilerde işi ne?:
Anti-feminizme rağmen kadınların siyasal katılımı……………………………………….21
Kadınların siyasallaşmasını AKP ile anlamak:
AKP’nin Toplumsal Cinsiyet Sözleşmesi ve kadınlar………………………………………26
Araştırma yöntemi…………………………………………………………………………………………………………….31
Kitabın bölümleri……………………………………………………………………………………………………………….45
BİRİNCİ BÖLÜM
AKP’NİN TOPLUMSAL CİNSİYET SÖZLEŞMESİ……………………………………………….49
AKP’nin makbul kadını……………………………………………………………………………………………………53
Ev: Ailenin kalbi, kadının yeri………………………………………………………………………………………59
Evinin hanımı: AKP siyasetinin baş aktörleri………………………………………………………64
Annelik: Kadın anne ise kadındır……………………………………………………………………………….70
AKP’nin kadınlara yönelik popülist siyasal aksiyonu…………………………………….76
Başörtüsü: Müesses nizama karşıtlığın hafızası ……………………………………………….76
Seçmen velinimettir, kıymeti bilinmeli………………………………………………………………….89
Evin siyasete açılması: AKP’nin ev ziyaretleri…………………………………………………….91
Seçmenin inşası: AKP’nin kadın desteğini oluşturması ………………………………..97
Kadın seçmen inşasında ve konsolidasyonunda
AKP’li STK’lar (GONGO’lar)……………………………………………………………………………………….100
Kadın seçmen inşasında ve konsolidasyonunda belediyeler………………….. 105
Türk siyasetinin rock starı: Kadınlar ve Reis…………………………………………………….. 109
İKİNCİ BÖLÜM
AKP KADIN KOLLARI: PARTİ SİYASETİNİN
ETKİN GÖRÜNMEZ AKTÖRLERİ…………………………………………………………………………… 115
Kadın Kolları siyaseti ve Türkiye’de Kadın Kolları…………………………………………..118
AKP’li kadınların ataerkillikle pazarlığı……………………………………………………………… 121
Kadın Kollarının doğası: AKP’nin partili makbul kadınları……………………….124
Sınırların sağladığı fırsatlar: “Buraya sadece kadınlar girebilir”………….. 140
Zaman ve mekânın kısıtlarında kadınların yarattığı imkânlar………………. 148
Ataerkil sınırların kabulü ……………………………………………………………………………………………154
Özgürleşmeden güçlenme: Kadınlar arasında birinci………………………………….159
AKP’li kadınların siyaseti…………………………………………………………………………………………….168
Annelerin siyaseti: Toplumsal cinsiyet sözleşmesinin
siyasal performansa dönüşmesi ………………………………………………………………………………170
Mahalle siyaseti: Sokak sokak, ev ev, kapı kapı……………………………………………….181
Mahalle başkanları: Mahalle başkanı çalışırsa
mahallede işler daha kolay ilerler!…………………………………………………………………………188
Gündelik hayatın siyaseti: Geleneksel rollerin yeniden inşası ………………. 193
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KADIN SEÇMENİN SİYASAL FAİLLİĞİNİN OLUŞMASI:
AKP’NİN RUTİNLEŞEN KADIN SEÇMENLERİ………………………………………………..207
Rutin nasıl başladı?: “Elim AK Parti’den başkasına gitmez”…………………… 212
Kadın seçmenin Erdoğanı: “Evet, ben Reisçiyim!” ……………………………………….. 216
Kadın seçmenin AKP’si: “Bizden biri gibi!”………………………………………………………..229
AKP’ye duyulan vefa: “Nasıl vazgeçelim
bu kadar yaptıkları şeyden sonra?”……………………………………………………………………….234
Örtüşen dünya görüşleri:
“Kendimi en mutlu hissettiğim yer evim,
zaman ise çocuklarımla geçirdiğim zaman”……………………………………………………..236
Ya AK Parti ya hiçbiri ……………………………………………………………………………………………………..244
SONUÇ………………………………………………………………………………………………………………………………….249
KAYNAKÇA………………………………………………………………………………………………………………………..263

GİRİŞ

Bugün dünya siyaseti, Türkiye’nin uzun yıllardır Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ile –öncesinde de Refah Partisi ile– deneyimlediği toplumsal ve siyasal bir durumun şaşkınlığında: Kadınların sağ partilere artan ilgisi. Kadınlar seçmen, siyasetçi, lider, parti üyesi ve aktivisti olarak, sağ kanadın her renginde –sağ, radikal sağ ya da popülist sağ partilerde– gittikçe varlıklarını artırıyor ve sağ siyasetin kafa karıştırıcı özneleri haline geliyorlar. Özellikle bugün Avrupa’nın muhafazakâr sağ kanat partilerin kadın liderlerle temsil edildiğini görüyoruz. Alice Weidel’in Almanya’nın aşırı sağ partisi AfD’deki, Le Pen’in Fransa’daki Front National’deki parti liderlikleri ve son olarak İtalya’da Giorgia Meloni’nin parti liderliğinden ülke liderliğine gelişi sağ siyaset ile kadın ilişkisini anlamaya çalışanlar için yeni sorular ortaya çıkardı. Bunların en başında kadınların erkek egemen partilerde nasıl ve neden liderlik pozisyonuna gelebildikleri idi. Buna cevap olarak ise sağ partilerin kadın temsilini, kadın oylarına talip olması ve kadın figürlerle bu oyları çekebilecekleri bir strateji olarak görmeleri veriliyor. Son seçim sonuçlarına bakıldığında İtalya ve Fransa’da bu strateji işe yaramış gibi duruyor. Bu sadece Avrupa’da gözlemlenen bir durum da değil. Hindistan’da Modi liderliğindeki BJP’ye kadınların erkeklerden daha fazla oy verdiği ve bunun temelinde yatan sebebin ise BJP’nin diğer partilerden daha fazla kadına seçim öncesi aday listelerinde yer vermesi olduğu öne sürülüyor. Ama kadın seçmenler için kadın aktörlerin çekici unsur olmadığı durumlarda da sağ partilere oy vermeye meyilli oldukları örnekler var. Polonya’da PiS’in kadın ve erkek seçmenleri birbirine neredeyse eşit ya da AKP’de kadın seçmenlerin kadın adaylar ya da siyasetçiler için AKP’ye oy verdiklerini iddia edemeyiz ama kadınların siyasette olmalarının kadın seçmeni mobilize edebilmesinin AKP’deki oyların cinsiyet dağılımının eşit olmasında etkili olduğu çıkarımını yapabiliriz. Yani kadınların sağ partilere hangi düzeyde olursa olsun katılmalarını açıklayabilen tek bir gerekçe yok gibi duruyor. Her partinin kendi ulusal ve yerel dinamiklerindeki işleyişine, toplumsal cinsiyet gündemine ve kadınlarla kurduğu ilişkiye bakmak gerekiyor. Yine de kadın aktörlerin siyasi partilerdeki görünürlükleri, kadın seçmenlere ulaşmaları ve sağ partilerin feminist vaatleri olmasa bile –hatta tam zıt yönde ilerleseler bile– kadınları ilgilendiren meseleleri gündemlerine alarak sağ siyasetin erkek egemen doğasına kadınları çekebildiğini genel bir iddia olarak öne sürebiliriz.

Bu kitap bu sürecin AKP’de nasıl ilerlediğine odaklanıyor. Türkiye’nin AKP ile yoğurulmuş yıllarındaki siyasal ve toplumsal gündeminde kadınların yerini anlamaya ve anlatmaya yeterince yer ayrılmadığını gördüm. Oysa, AKP kurulduğu ilk günden itibaren geniş katılımlı bir parti teşkilatlanması1 oluşturmuş, kadınları da bu yapının tahrik kuvveti olarak parti siyasetinin ve seçmen mobilizasyonunun taşıyıcı gücü yapmıştır. Siyasete parti aktivisti olarak dahil olan kadınlar ise partinin taleplerini sahada yerine getirmiş ve onlardan en beklenen işi yaparak kadın seçmenlere doğrudan ulaşabilmişlerdir. Tüm bu “kadınlaşma” sürecinin, partinin İslâmi-mu

…