Birazoku

Enver Paşa, yenileşme çağının getirdiği uluslaşma sürecinde kahramanlaşan bir öncüdür. “Hürriyet kahramanı” olarak tarihe geçmiştir.

Şevket Süreyya Aydemir, bu kahramanın trajik öyküsünü anlatırken Osmanlı’nın çöküşüne ve ölüm kalım mücadelesi içinde bir ulusun var olma savaşına da tanıklık etmektedir.

“Enver Paşa iki ekstrem arasında, yani ümitleri hayalleriyle büyük yenilgi arsında, ama daima cesur, daima dinamik, kendi talihiyle boğuşur.
Ve son, ne yazık ki imparatorluğun da sonu olur.”

Şevket Süreyya Aydemir

Makedonya’dan Orta Asya’ya
ENVER PAŞA
Birinci Cilt
1860-1908

İÇİNDEKİLER
Önsöz……………………………………………………………………..11
Şartlar, Olaylar ve Atmosfer………………………………………………11
Enver Paşa’nın Hikâyesi de Bu Kanuniyetin İçinde …………….12
Genç Türkler Hareketi Ne Zaman Başlar?………………………….12
BİRİNCİ KISIM
I. Yeni Osmanlılardan, Birinci Meşrutiyet’e! …………………………19
İlk Siyasi Mücadeleler………………………………………………………21
Fikirler Beliriyor!……………………………………………………………..25
Bir İmparatorluğun Görünüşü………………………………………….26
Yeni Osmanlılar……………………………………………………………….30
Çelişmeli Bir Mücadele Kadrosu ve Mustafa Fazıl Paşa……….33
Namık Kemal ve Vatan Fikri …………………………………………….35
Genç Osmanlılar Avrupa’da……………………………………………..40
Tanzimatın Sonu……………………………………………………………..45
Mithat Paşa Kimdir? ………………………………………………………..48
Abdülhamit Muamması?………………………………………………….50
Abdülhamit Ağlarını Örüyor…………………………………………….52
Toplar Kimin İçin Atılıyor? ………………………………………………57
Bir Vatansever, Vatansız Oluyor………………………………………..60
Bir Devlet Görüşü ve Büyük Sessizlik ………………………………..60
1876 Kanun-u Esasîsi……………………………………………………….62
Vekarlı Bir Osmanlı Meclisi………………………………………………65
Çekişmeli Bir Komşuluk
ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi……………………………………..67
Devlet Dağılabilirdi!…………………………………………………………69
Haritadan Anlamayan Bir Padişah
ve Saraydan İdare Edilen Muharebeler………………………………71
Osmanlılar Konuşuyor! ……………………………………………………72
Yenilginin Hikâyesi ………………………………………………………….76
Ayastafanos Muahedesi Neler Getiriyordu?……………………….79
Ömürsüz Bir Muahede ve Berlin Antlaşması……………………..80
II. Birinci Meşrutiyet’ten İkinci Meşrutiyet’e!…………………………85
Abdülhamit’e Karşı İlk Çıkışlar…………………………………………87
Mithat Paşa’nın Sonu……………………………………………………….89
Yenilgiden Sonrası ve Genel Soysuzlaşma…………………………..94
Saraya ve Padişaha Gelince?………………………………………………97
Geopolitik Zorlayacaktı!…………………………………………………..99
III. İkinci Abdülhamit Kimdir? …………………………………………….103
Hayal Kırıklığı ……………………………………………………………….105
İkinci Abdülhamit Kimdir?…………………………………………….106
Bozulan Bir Hamur………………………………………………………..108
Jurnalcilik Nedir?…………………………………………………………..109
IV. II. Abdülhamit Devrinde İmparatorluğun Görünüşü………..117
Harita Üzerinde Bir İmparatorluk!………………………………….119
Kapalı Ekonomi ve Dar Pazar………………………………………….121
Çamurlaşan Bir Göl ……………………………………………………….123
Bir Yarı Sömürge Ekonomisi…………………………………………..126
Tanzimat, Bir İktisadi Siyaset Getirmemişti ……………………..129
Devlet Yapısında Mali Esaret: İflas!………………………………….132
İmtiyazat-ı Ecnebiye ………………………………………………………135
İmtiyazlı Yabancı İşletmeler ve Bir Oyun Düzeni ……………..137
Hatt-ı Saltanat “La Ligne Impérıale” ………………………………141
V. İttihat ve Terakki’nin Doğuşu: Dağınık Bir Cephe …………….145
İki Nesli Bağlayan Halka…………………………………………………147
İttihat ve Terakki’nin Doğuşu………………………………………….150
Hazin Bir İlgisizlik …………………………………………………………154
Paris’teki Grup ………………………………………………………………156
Siyasetle Meşgul Bir Sultanzade:
Prens Sabahattin… ………………………………………………………..160
VI. Enver, İlk Adımlarını Atıyor!…………………………………………..163
Bir Çocuk, Hayata Gözlerini Açıyor………………………………..165
Gagavuzlar Kimlerdir?……………………………………………………168
Bir Şey Vadetmeyen Bir Öğrenci……………………………………..173
Öğrenim Kademeleri Aşılıyor …………………………………………175
İlk Siyasi Serüven: Enver, Tevkif Ediliyor………………………….177
Ordu Saflarında… …………………………………………………………181
VII. Abdülhamit Muamması …………………………………………………185
Devletin Temel Dayanaklarındaki Çöküntü……………………..187
Donanmanın Çöküşü …………………………………………………….188
Devralınan Donanma?……………………………………………………194
Devralınan Ordu……………………………………………………………197
Abdülhamit ve Ordu………………………………………………………199
Bir Serasker Konuşuyor!…………………………………………………201
Maaşlar ve Sarraflar ……………………………………………………….204
Tahsisat-ı Seniye (Padişahın Maaşı)…………………………………206
Kaybedilen Topraklar……………………………………………………..209
Kozmopolit Bir Hariciye…………………………………………………212
Dış Siyaseti Olmayan Devlet……………………………………………215
İdarede Bozuluş……………………………………………………………..216
Bir Sadrazam, Devrini Anlatıyor……………………………………..222
İKİNCİ KISIM
VIII. Lider ve Strateji Yoksunluğu!………………………………………….231
İttihat ve Terakki Bir Birlik Kuramıyor…………………………….233
1902 Paris Kongresi………………………………………………………..235
Teşebbüs-i Şahsi ve Adem-i Merkeziyet Nedir? ………………..238
Rumeli’deki Teşekküllere Gelince?…………………………………..245
Gizli İttihat ve Terakki Saflarında İki Yüzbaşı:
Mustafa Kemal ve Mustafa İsmet!……………………………………252
Genç Türkler Hareketi’nin Doktrin
Açısından Karakteri ……………………………………………………….253
İdealizm Bahsine Gelince?………………………………………………257
Gelecek Etkileniyor!……………………………………………………….262
IX. Hasta Adam ………………………………………………………………….267
Şark Meselesi!………………………………………………………………..269
Hasta Adam!………………………………………………………………….272
Buhranlar Devam Ediyor………………………………………………..276
X. Osmanlı İmparatorluğu’nun Demografik
ve Etnolojik Durumu………………………………………………………279
Memâlik-i Mahrûse-i Şahâne: (Padişahın Memleketleri)…..281
İmparatorluğun Etnografik Yapısı …………………………………..284
Temsil Problemi …………………………………………………………….287
İmparatorluklar Toplumu ………………………………………………294
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu……………………………..298
Salnameler (Yıllıklar)……………………………………………………..299
XI. Balkanlarda Nasyonalist Hareketler………………………………..301
Büyük Problemler………………………………………………………….303
Tamamlanmayan Anlaşmalar………………………………………….310
Rumlar………………………………………………………………………….312
Panislavizm Nedir?…………………………………………………………316
Ruslar……………………………………………………………………………318
Bulgarlar……………………………………………………………………….320
Büyük Bulgaristan………………………………………………………….323
Arnavutlar Kimlerdir?…………………………………………………….328
Ermeni Meselesi…………………………………………………………….330
Araplara Gelince… ………………………………………………………..342
XII. Zamanın Çarkları, Hep Aleyhimize Çalışıyor!………………….347
Çok Davalı Bir Miras……………………………………………………..349
Kul ve Köle Ruhu!………………………………………………………….351
Yaverler Ordusu …………………………………………………………….355
İmparatorluğun Tasfiyesinde
Kopuşlar Zinciri …………………………………………………………….358
Girit Meselesi…………………………………………………………………366
XIII. Burası Makedonya!………………………………………………………..371
Kısa ve Tarihi Bir Bakış!………………………………………………….373
Makedonya ve Makedonyalılar……………………………………….374
Makedonya Meselesi Ne Vakit Başlar?……………………………..377
Örgütlenme Başlıyor: Makedonya Komiteleri! …………………382
Hükümete Gelince………………………………………………………..387
XIV. Subaylar Uyanıyor!………………………………………………………..393
Makedonya Ateşler İçinde!……………………………………………..395
Kutsal İlya Günü ……………………………………………………………400
Makedonya’da Yabancı Subaylar!…………………………………….402
XV. Dağa Çıkan Kurt!…………………………………………………………..407
Enver Bey Kendini Anlatıyor!………………………………………….409
Siyasi Suçlu!…………………………………………………………………..417
Genç Bir Kurmay: Yüzbaşı Enver!……………………………………420
Enver Bey Makedonya’da!………………………………………………422
Arkamızdan İten El!……………………………………………………….422
Kararsızlık Günleri…………………………………………………………426
Hedefsiz Bir Vatanseverlik!……………………………………………..430
Çetelerle Savaşta, Gönüllü Bir Kurmay ……………………………433
Gene Sultan Hamit İdaresi ve Karar………………………………..438
Enver Bey’in Amcası Halil Bey’in Serüveni………………………441
Gizli İhtilal Cemiyetinde! ……………………………………………….444
Bir Tanışma, Bir Kader Birliği …………………………………………447
İdealist Bir Osmanlı Subayı: Resneli Niyazi Bey! ………………448
Manastır Teşkilatlanıyor…………………………………………………453
XVI. Reval Mülakatı ve İhtilale Varan Olaylar…………………………457
Reval Mülakatına Varan Olaylar……………………………………..459
Reval Mülakatı ve Yankıları…………………………………………….463
Nasıl Gürüyorlardı ve Ne İstiyorlardı?……………………………..469
XVII. Nihayet İsyan ve İhtilal…………………………………………………..473
Bir Emel Yolcusu……………………………………………………………475
Birisi Ön Ayak Olunca? ………………………………………………….477
Dönüşü Olmayan Yol! ……………………………………………………480
Bir Osmanlı İhtilalcisi Konuşuyor …………………………………..484
Saray Uyumaz, Ama İttihatçı da Uyumaz! ……………………….486
Tam Vaktinde Ateşlenen Tabanca:
Sarayı Dize Getiren Mülazım! …………………………………………488
XVIII. İhtilal, Zafer Çanlarını Çalıyor!………………………………………497
Saraydaki Telaş! ……………………………………………………………..499
Enver Bey Konuşuyor: “Hastayı Tedavi Ettik!” …………………501
Enver Bey Ağlıyor! …………………………………………………………509
“Sen Artık Napolyon Oldun Enver!” ……………………………….511
Ekler……………………………………………………………………………..515
Meşrutiyet Kanun-i Esaîsi ………………………………………………517

….